شاید شما هم مانند بسیاری از مردم، بارها و بارها اخبار مربوط به فواید و مضرات چای و قهوه را شنیده باشید. انبوهی از تحقیقاتی که در خبرها، هر روز یکی از این دو را مفید و دیگری را مضر اعلام می‌کنند. شاید گزارش زیر بتواند مسئله را شفاف‌تر کند
شاید در نگاه اول به نظر نیاید. اما صحبت و قضاوت در مورد بحث چای و قهوه، اصلاً ساده نیست. بعد از نفت، دومین حجم معاملات جهان به قهوه اختصاص دارد و طبیعی است که با توجه به این ویژگی، حجم زیادی از اخبار و تحقیقات جهت‌دار در رد یا تایید مصرف چای و قهوه، تولید شده باشد.
بر اساس گزارش اکونومیست، در ایران به ازاء هر ۱ فنجان قهوه، ۹ فنجان چای نوشیده می‌شود. این آمار در سطح جهان، ۱ به ۳ است. به عبارت دیگر، در سطح جهان نیز چای سه برابر قهوه طرفدار دارد.
اگر چه تا قرن هجدهم میلادی، مصرف اصلی قهوه‌ی دنیا به «جهان اسلام» مربوط بود و از سوی دیگر، انگلیسی‌ها چای را در حد نوشیدنی ملی مورد توجه قرار می‌دادند و سنت خوردن چای را به همه‌ی مستعمرات خود نیز منتقل کردند، اما بعدها تحولات متعدد در فضای جهان، جغرافیای مصرف چای و قهوه را تا حدودی تغییر داد. گفته می‌شود انتخاب بین چای و قهوه در کشورهای مختلف تا حد زیادی میراثی از عوامل ژئوپلتیک، توسعه‌های مستعرات در جهان و تغییرات ناشی از روند معاملات بین‌المللی است.
مارتین لوییس جغرافیدان دانشگاه استنفورد، ضمن توجه به برخی از این فاکتورها، توضیح می‌دهد که عجیب نیست که نام هند و چای با هم عجین شده و از سوی دیگر کره جنوبی و فیلیپین که از نظر جغرافیایی در میانه‌ی سرزمین چای خواران قرار گرفته‌اند، بیشتر به قهوه تمایل دارند. این دو کشور در آن ناحیه نزدیک‌ترین رابطه را با آمریکا نیز دارند. نقشه زیر که توسط اکونومیست تهیه شده، توزیع مصرف چای و قهوه را در جهان نشان می‌دهد:
در مورد مضرات و فواید هر یک از این دو نوشیدنی، گزارش‌های زیادی ارائه شده. از اثر مثبت قهوه در افزایش توانایی یادآوری تا کاهش احتمال سرطان سینه در خانم‌ها در اثر مصرف چای و از اینکه وقتی شیر به چای اضافه می‌کنی بسیاری از مزایای آن در مقابله با سرطان از بین می‌رود. از دوستی قهوه با کبد و دوستی چای با قلب. از ضرر‌های کافئین که در هر دو هست. از فلورایدی که در چای هست و به همین دلیل آسیب احتمالی قهوه برای دندان‌ها ممکن است بیشتر باشد.
اما با توجه به تمام توضیحاتی که در بالا در مورد پیچیدگی ماجرای چای و قهوه داده شد، شاید گزارش سلامت هاروارد جمع‌بندی مناسبی باشد:
اگر قرار است سهم نوشیدنی‌هایمان را در روز مدیریت کنیم، نخستین مایعی که توصیه می‌شود آب است. مناسب است که نیمی از مصرف مایعات روزمره‌ی ما آب باشد. اگر چه میزان دقیقی نمی توان گفت اما بین ۱۱ تا ۱۵ لیوان در روز مورد توصیه قرار می‌گیرد (۱۱ برای زنان و ۱۵ برای مردان).
بعد از آب، سالمترین نوشیدنی، چای و قهوه هستند که آنتی اکسیدان آنها و سایر محتویاتشان می تواند برای انسان مفید باشد. سه تا چهار فنجان چای و قهوه در طول روز مناسب خواهد بود. چای سبز مفیدتر است و قهوه هم می‌تواند مانع بروز دیابت نوع دو شود. تحقیقات بیشتری لازم است تا در مورد اثرات چای و قهوه بتوان نظر علمی داد اما مشخصاً افزودن خامه، شکر و طعم‌دهنده‌ها می‌تواند چای و قهوه را از یک نوشیدنی «سالم» به یک نوشیدنی «نه چندان سالم» تغییر دهد. در مورد زنان باردار مصرف بیش از یک فنجان نوشیدنی کافئین دار (چای یا قهوه) در روز، توصیه نمی‌شود.
سومین گزینه شیر کم چرب است که می تواند منبع کلسیم و ویتامین D باشد. البته حتی مصرف زیاد شیر کم چرب هم می‌تواند مضر باشد. به همین دلیل جدای از کودکان که شیر برای آنها بسیار مفید است برای افراد بالغ توصیه می‌شود مصرف شیر و مواد لبنی را به یک یا دو لیوان در روز محدود کنند. البته به شرطی که از سایر منابع، کلسیم بیشتر مورد نیاز بدن را تامین کنند.
